Nederlandse Natuurkundige Vereniging

In 2021 is het 100 jaar geleden dat de NNV werd opgericht en dat gaan we vieren! Een organisatiecomité is druk doende om meerdere feestelijke activiteiten te organiseren, zodat er gedurende het hele jaar op gezette tijden aandacht komt voor het jubileum. Een prachtige, diverse lijst fysici heeft zich bereid verklaard ambassadeurs van het NNV-jubileumjaar te zijn, we zijn er trots op dat deze veelzijdige groep fysici uitdraagt de NNV een warm hart toe te dragen.

Twitter: #NNV100

Het logo voor het NNV-feestjaar 2021, ontworpen door Vincent Icke.

Erelid Robbert Dijkgraaf heeft speciaal voor het 100-jarig bestaan van de NNV een filmpje gemaakt waarin hij vertelt wat we allemaal gaan doen in dit feestjaar.

Het Grote-duik-in-de-wereld-van-de-natuurkundekwartet

Om ook de (jongere) jeugd kennis te laten maken met fysica hebben we een vrolijk kwartetspel ontwikkeld met natuurkundige weetjes. Al direct na de aankondiging werd het spel grootschalig besteld. Meer weten? Kijk dan hier.

Gratis lesmateriaal: Duiken in een Grote Vraag

Om onze passie voor Grote Vragen en het onderzoeken daarvan te delen met scholen, hebben we een lesbrief en een docentenhandleiding ontwikkeld. We nodigen docenten uit om een kijkje te nemen en met het onderwerp in de klas aan de slag te gaan.  

Essaywedstrijd in afrondende fase!

Alle toekomstvoorspellers opgelet! We zijn op zoek naar mensen die een blik willen werpen op hoe de natuurkundige toekomst er uit zou kunnen gaan zien. Bij deze is iedereen uitgenodigd om mee te doen. Kijk hier verder voor meer informatie over de essaywedstrijd. Deadline voor inzenden was 1 augustus 2021. De jury is inmiddels druk bezig met het beoordelen van de inzendingen. Omdat er veel belangstelling voor de wedstrijd was, is er veel werk aan de winkel voor de jury.

NNV kreeg predicaat Koninklijk

De NNV ontving op 16 april uit handen van de commissaris van de Koning in Noord-Holland, Arthur van Dijk, het predicaat Koninklijk. Lees er hier verder over.

Muziekevenement op 1 december

Een onderdeel van het NNV-jubileumjaar is de vervaardiging van een uniek muziekstuk. Componist Florian van der Reijden heeft op verzoek van de NNV een compositie gemaakt. Het betreft filmische/modern klassieke muziek, die is geïnspireerd op natuurkunde. In de compositie wordt een aantal natuurkundige verschijnselen (waaronder het Dopplereffect) tot uiting gebracht. Op 1 december 2021 is de uitvoering op de TU/e. Kijk hier voor meer informatie.

EPS Historic Sites

Op 7 april 2021 onthulde EPS-voorzitter Petra Rudolf de plaquette waarmee Sonnenborgh in Utrecht tot EPS Historic Site wordt benoemd. De NNV spant zich in dit jubileumjaar in om enkele historische locaties in Nederland op te laten nemen in het rijtje EPS Historic Sites. De Sonnenborgh is nu gerealiseerd. Lees hier verder over de Sonnenborgh en de onthulling. Op 19 november zou het Amsterdamse Zeemanlab ook onthuld worden als EPS Historic Site. Door de coronaregels hebben we de bijeenkomst uit moeten stellen tot een latere datum. Zodra deze bekend is, wordt de datum hier bekend gemaakt.

Pad naar de toekomst is open!

Een jubileum leent zich uiteraard om terug te blikken, maar vooral willen we ook naar de toekomst kijken. Hoe zal de natuurkunde zich de komende tijd ontwikkelen? Wat staat er te gebeuren op wetenschappelijk en technisch gebied? Dat kan ieder voor zich gaan voorspellen op onze website Pad naar de Toekomst. Per persoon kun je 25 ontdekkingen, uitvindingen en mijlpalen in de tijd te plaatsen, daarnaast krijgt iedereen de mogelijkheid om nog 2 voorspellingen zelf toe te voegen aan deze bestaande lijst van 25. Leuk om na te denken over hoe het in de toekomst zal gaan lopen. Wanneer zal de CO₂-concentratie in de atmosfeer afnemen? Wanneer wordt voor het eerst een correcte voorspelling gedaan van een Richter-7 aardbeving? Wanneer is de eerste implantatie van een gedeeltelijk geprinte kunsthart in een mens? Je mag het zeggen!

Posters voor het vo zijn klaar!

Zie hier voor meer informatie en uitleg over hoe de posters te bestellen zijn.

Gastles in je klas!

Op 11 februari was het International Day of Women and Girls in Science. Die dag waren op initiatief van de NNV veel gastdocenten actief in klassen (online)? Kijk hier voor meer informatie.

Dicht een deeltje - gedichtenwedstrijd

De winnende gedichten zijn bekend! Deze mooie activiteit was duidelijk aangeslagen, wat hebben we veel gedichten ontvangen over een van de 17 deeltjes uit het Standaardmodel. Samen maken deze het complete Standaardmodel in poezie. Klik hier voor de uitslag, vol trots presenteren we het complete model. 

Een eeuw natuurkundevrouwen

Margriet van der Heijden schrijft gedurende het jaar over diverse vrouwelijke fysici uit het verleden en het heden. Haar eerste overzichtsartikel is verschenen in het NTvN van december 2020, de overige artikelen verschijnen door het jaar heen. Op deze pagina zijn alle artikelen in te zien.

De Robbert is uit!

We hebben een feestnummer van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde uitgegeven genaamd: de Robbert. De naam is natuurlijk met een knipoog gekozen, Robbert Dijkgraaf was gastredacteur van deze editie. Het nummer is geschikt voor iedereen vanaf een jaar of 15-16 met interesse in natuurkunde. Interesse? Wil je bestellen of meer weten? Kijk dan hier.

Andere activiteiten in de maak:

Er wordt gewerkt aan meer jubileumactiviteiten. Houd vooral de NNV-website in de gaten om op de hoogte te blijven van wat er staat te gebeuren! Vragen, ideeen of zin om bij te dragen? Neem contact op met Noortje de Graaf.

En niet te vergeten: er was een prachtige editie van FYSICA 2021, de opnames daarvan zijn terug te kijken op de website van FYSICA. 

Ambassadeurs NNV-100 jaar

Onderstaande personen zijn ambassadeurs van het 100-jarig bestaan van de NNV. Gezamenlijk vormen zij het Comité van Aanbeveling.

• Jos Benschop (Senior VP ASML, UT)
• Miriam Blaauboer (TUD)
• Annette de Boer-Arts (Docent Gymnasium Celeanum, Zwolle)
• Eppo Bruins (Tweede Kamerlid)
• Julia Cramer (Wetenschapscommunicatie, UL)
• Jennifer Herek (Decaan TNW, UT)
• Gerard 't Hooft (Nobelprijswinnaar, UU)
• Henk van Houten (CTO and Head of Research Philips)
• Vincent Icke (Sterrenkunde, UL)
• Gideon Koekoek (UM)
• Kobus Kuipers (Vz. Raad voor Natuurkunde, TUD)
• Ralf Mackenbach (Promovendus TU/e)
• Rasa Muller (Promovenda Nikhef, UvA)
• Jan van Riswick (Docent Raaylandcollege Venraij, RU)
• Iris Rommens (Student Fontys)
• Petra Rudolf (President EPS, RUG)
• Wim van Saarloos (Voormalig president KNAW, UL)
• Jasper Somsen (Student RUG, voorzitter Vereniging SPIN)
• Gerard van der Steenhoven (Hoofddirecteur KNMI)
• Vinod Subramaniam (Rector Magnificus VU)

Organisatiecomité

De volgende personen vormen samen het organisatiecomité voor het feestjaar 2021:

• Ferrie Aalders (voormalig hoofd business excellence Philips CTO)
• Lodewijk Arntzen (Haagse Hogeschool, redactielid NTvN)
• Guido Bacciagaluppi (UU, NNV-sectie Geschiedenis en Grondslagen)
• Saskia Blom (NNV bestuur, Fontys)
• Marieke de Boer (Eindredacteur NTvN)
• Sébastian de Bone (Promovendus TUD, redactielid NTvN)
• Roeland Boot (Thorbecke Rotterdam, redactielid NTvN)
• Esger Brunner (Eindredacteur NTvN)
• Noortje de Graaf (directeur NNV-bureau)
• Vincent Icke (Astrofysicus, UL)
• Wouter van Joolingen (NNV-sectie Onderwijs, Freudenthal instituut, UU)
• Sijbrand de Jong (Voorzitter comité, deeltjesfysicus, RU)
• Brenda Timmerman (Bedrijfsleven optica, UK)

Over de oprichting van de NNV op 2 april 1921

Het begin van de twintigste eeuw wordt wel eens de ‘Tweede Gouden Eeuw’ genoemd, vanwege het feit dat de Nederlandse wetenschap in die jaren een glorietijd beleefde. De Nederlandse natuurkunde maakte ook hoogtijdagen door, dit wordt onder meer geïllustreerd door het feit dat er in een kort tijdsbestek drie Nobelprijzen voor Natuurkunde aan Nederlandse onderzoekers werden toegekend. Zowel in 1902, 1910 en 1913 is de Nobelprijs uitgereikt aan een of meer Nederlandse natuurkundige(n):

• 1902: Hendrik Antoon Lorentz & Pieter Zeeman, “Voor hun onderzoek naar de invloed van magnetisme op stralingsverschijnselen.”
• 1910: Johannes Diderik van der Waals, “Voor zijn verrichtingen op het gebied van de toestandsvergelijking van gassen en vloeistoffen.”
• 1913: Heike Kamerlingh Onnes, “Voor zijn onderzoek naar de eigenschappen van materie bij lage temperaturen, die onder andere tot de productie van vloeibaar helium heeft geleid.”

Rond 1900 leek de Natuurkunde ‘af’, maar juist in de periode tot de Tweede Wereldoorlog veranderde de kijk op de fundamentele natuur ingrijpend. De bijdrage van Nederlandse natuurkundigen aan deze nieuwe inzichten was groot.

In deze jaren ontstond ook de behoefte aan een vereniging van en voor natuurkundigen. Er was kort na de oorlogsjaren 1914-1918, een groeiende behoefte aan communicatie en dus zowel aan een ontmoetingsgelegenheid als aan een tijdschrift. Een groep topnatuurkundigen – waaronder drie van de vier bovenstaande Nobelprijswinnaars – nam het initiatief om de Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV) op te richten. In 1921 was het zover. Op 2 april 1921 is te Utrecht, tijdens het 18^e Natuur- en Geneeskundig Congres, de Nederlandse Natuurkundige Vereniging opgericht. Ongeveer gelijktijdig startte men de uitgave van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde (NTvN), dat destijds de titel ‘Physica met als ondertitel NTvN’ droeg.

Uit in het archief van de NNV aanwezige brieven komt prof. dr. L.S. Ornstein (1880-1941), toen hoogleraar te Utrecht, tevoorschijn als de initiatiefnemer en voornaamste promotor. Professor Ornstein schreef diverse collega-hoogleraren aan, alsook Gilles Holst, sinds 1914 directeur van het Natuurkundig Laboratorium van Philips. Hierop werd gunstig gereageerd, ook door de redactie van Physica, die Ornstein uitnodigde om de oproep in Physica te doen: van het eerste nummer zouden vlak voor het congres “enige honderden exemplaren aan verschillende natuurkundigen worden rondgezonden”. En zo geschiedde, achterop het eerste nummer, tussen de boekbespreking en een andere mededeling, als tussen neus en lippen door: