Nederlandse Natuurkundige Vereniging

De Physicaprijs 2019 is toegekend aan Kobus Kuipers, niet alleen een baanbrekend fysicus, maar ook iemand die zich sterk inzet voor outreach. Kobus Kuipers is één van de grondleggers van de ‘nanofotonica’, de wetenschap die licht bedwingt op lengteschalen veel kleiner dan de golflengte. Nanofotonica is spannend en springlevend omdat licht zich in slim gestructureerde materialen zo verrassend anders gedraagt dan we gewend zijn van een conventionele transversale niet-dispersieve vlakke golf. Zijn microscoop plaatst de experimentator midden in de wondere nanowereld, en voorziet zijn onderzoeksgroep van een bril om elektrische en magnetische velden in ruimte en tijd te zien evolueren. Dat geeft ongekend inzicht in de fysica van licht op de nanoschaal in bijvoorbeeld fotonische kristallen.

Kobus Kuipers (1967) studeerde natuurkunde aan de UvA en hij startte zijn indrukwekkende academische carrière als promovendus op het AMOLF; al jong werd hij hoogleraar. In 2005 werd Kobus Kuipers gekozen in ‘De Jonge Akademie’. Kobus Kuipers stond aan de wieg van de oprichting van het Center for Nanophotonics bij het AMOLF en was daar jarenlang hoofd van. Onder zijn leiding ontwikkelde het programma zich tot een van de wereldleiders op het gebied van nanofotonica. Sinds 2016 is Kuipers hoogleraar Nanofotonica en voorzitter van de afdeling Quantum Nanoscience van het Kavli Instituut Nanoscience en de Faculteit TNW van de Technische Universiteit Delft.

Zoals gezegd is hij niet alleen een toponderzoeker, maar is Kobus Kuipers ook actief in het uitdragen van wetenschap. Zo werkte hij acht maal mee aan De Nationale Wetenschapsquiz, waarin hij onder meer wetenschappelijke vragen en experimenten uitlegde. Voorts was hij voorzitter van de stichting International Year of Light 2015 NL, die in 2015 vele publieksactiviteiten rond licht initieerde in Nederland.

Zijn creativiteit en motivatie om verwonderd te raken door natuurkundige fenomenen kenmerken niet alleen zijn wetenschappelijke publicaties. Hij staat alom bekend om zijn scherpe vragen, aanstekelijk enthousiasme voor natuurkunde, en ook voor het proces van wetenschap bedrijven in al haar facetten. Dit maakt hem tot een buitengewone, inspirerende mentor voor zijn studenten, promovendi en postdocs, die hij met liefde voor het vak en voortdurende inzet voor hun persoonlijke ontwikkeling begeleidt.

Jaarlijks wordt de Physicaprijs uitgereikt aan een eminente, in Nederland werkzame natuurkundige. De prijs wordt na consultatie van diverse vertegenwoordigers van de natuurkundegemeenschap in Nederland toegekend door een jury bestaande uit de voorzitter van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging, de voorzitter van Stichting Physica (www.physica.nl) en een eerdere Physicaprijswinnaar. Kuipers zal de prijs in ontvangst nemen tijdens het congres FYSICA 2019 dat op vrijdag 5 april plaatsvindt op Amsterdam Sciencepark (www.fysica.nl). Hij zal dan ook de bijbehorende Physicalezing uitspreken.

In het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde (www.ntvn.nl) wordt in de edities van maart en mei 2019 aandacht besteed aan het werk van Kobus Kuipers.