Nederlandse Natuurkundige Vereniging

De inschrijving voor FYSICA 2021 is open. Op vrijdag 16 april (in de middag) vieren we (online) de 100ste verjaardag van de NNV en een feest van de natuurkunde. Het programma ziet er veelbelovend uit: Nobelprijswinnaar Reinhard Genzel en Physicaprijswinnaar Daniel Bonn zullen een lezing geven. Verder gaan we in estafettevorm langs diverse hoogtepunten van de natuurkunde in Nederland. En de Young Speakers Contest staat ook altijd garant voor spektakel. Omdat we jarig zijn, trakteren we. Deelname is daarom dit jaar gratis. Op www.fysica.nl is meer informatie te vinden, we zien uit naar een mooie middag.

In het kader van het 100-jarig jubileum van de NNV in 2021 kijken we af en toe terug. Maar we willen vooral  ook vooruitkijken. Daarom hebben we de website Pad naar de Toekomst gelanceerd waarop iedereen toekomstvoorspellingen kan doen voor 25 toekomstige natuurkundige doorbraken, ontdekkingen of ontwikkelingen. Daarnaast kan een ieder nog twee eigen voorspellingen toevoegen. Wanneer landt de eerste vrouw op de maan? Wanneer wordt geur toegevoegd aan de standaardtelefonie? Wanneer heeft iemand voor het eerst een buitenaards woonadres? Je mag het zeggen...

We verzamelen alle voorspellingen en maken dan gezamenlijk een beeld van de (natuurkundige) toekomst. Doe vooral mee, de (tweetalige) website staat open voor iedereen. Het is niet alleen leuk om te doen, maar het zet je ook aan tot nadenken over hoe het verder zal gaan de komende 100 jaar. En we kunnen later kijken of er juiste voorspellingen zijn gedaan!

De Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV) heeft in 2017 een prijs in het leven geroepen die wordt toegekend aan de natuurkunde-instelling die het succesvolst is in het in de praktijk brengen van een open diversiteitsbeleid. De prijs vormt een eerbetoon en biedt een inspirerend voorbeeld voor andere instituten en/of afdelingen. De NNV-Diversiteitsprijs 2020 is gewonnen door de Faculteit Technische Natuurkunde van de Technische Universiteit Eindhoven. De online prijsuitreiking door NNV-voorzitter Diederik Jekel vond plaats op 18 januari 2021 tijdens het digitale alternatief voor het werkgroepleidersdiner op de wetenschappelijke conferentie Physics@Veldhoven. De NNV-Diversiteitsprijs wordt eens per twee jaar uitgereikt.

Bij de eerste selectie werd vooral gelet op beleid van het natuurkunde-instituut of de faculteit, dat uitstijgt boven het beleid dat door de instelling als geheel is geformuleerd. Ook werd gelet op originele initiatieven en op concrete bewijzen van succes van het beleid. De top drie bestond, naast de uiteindelijke winnaar, uit het NWO-instituut AMOLF en het Anton Pannekoek Instituut voor Astronomie van de Universiteit van Amsterdam (API).

Een delegatie van de jury ging virtueel bij deze instellingen op bezoek en sprak met het management en een delegatie van werknemers en studenten. De jury kon uitgebreide en zeer openhartige gesprekken voeren, waaruit vooral het beeld blijft hangen dat er in recente jaren veel ten goede is veranderd in de drie instellingen. Het API heeft in relatief korte tijd het percentage vrouwen onder de stafleden van praktisch 0% op 35% gebracht. Het API loopt binnen de gemeenschap van sterrenkundigen in Nederland voorop in diversiteitsbeleid. AMOLF heeft in een GenderEqualityPlan de doelen en maatregelen vastgelegd en voert die nu uit. Met name de afdeling van Albert Polman is al zeer succesvol in het aantrekken van vrouwelijke groepsleiders.

Op grond van de beschrijving van het beleid en de recente resultaten die in Eindhoven zijn behaald, en op grond van de gesprekken met een ruime en diverse delegatie van de staf, kwam de jury unaniem tot de conclusie dat de Faculteit Technische Natuurkunde van de TU/e dit jaar de prijs verdient. De faculteit heeft een indrukwekkende cultuuromslag weten te bereiken in een relatieve korte tijd. Het ingevoerde PI-systeem is daarbij instrumenteel en misschien zelfs cruciaal gebleken voor het bereiken van meer diversiteit onder de stafleden, zowel in termen van nationaliteit als gender. Inclusiviteit van de faculteit wordt bevorderd door het on-boarding programma dat nu wordt uitgerold. De omslag naar een meer diverse en inclusieve werkomgeving lijkt breed te worden gedragen door de staf. Het valt bijzonder op dat er veel persoonlijke aandacht uitgaat van de leidinggevenden naar individuele behoeften van recent aangestelde stafleden.

Het is opmerkelijk hoe belangrijk de rol van de studievereniging J.D. van der Waals is. Het is bemoedigend dat de volgende generatie zo gedreven is en ook zo kundig blijkt om een cultuuromslag te bevorderen. Het is eveneens bemoedigend dat de studenten hierin serieus genomen worden door de faculteitsleiding, die hun activiteiten faciliteert. De leiding, staf en studenten zijn trots op het reeds bereikte resultaat, maar erkennen dat het belangrijk is om alert te blijven. Naar de indruk van de jury lijkt de cultuuromslag voldoende gedragen om het doel van ten minste 35% vrouwen onder de staf te bereiken en te behouden.

De NNV feliciteert de winnaar van harte en prijst zich gelukkig met de inzet en kundigheid van de jury in dit proces. De jury bestond uit: Freya Blekman (hoogleraar hoge-energiefysica aan de Vrije Universiteit Brussel), Job de Kleuver (programmamanager internationale zaken en grote faciliteiten, NWO-I), Angela Maas (hoogleraar cardiologie aan de RU), Vinod Subramaniam (hoogleraar biofysica en rector magnificus aan de VU), Els de Wolf (gepensioneerd deeltjesfysicus, Nikhef en UvA) en voorzitter Jan van Ruitenbeek (hoogleraar nanofysica UL).

Een volgende editie van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde besteedt uitgebreid aandacht aan de winnaar en het gevoerde beleid.