Nederlandse Natuurkundige Vereniging

De Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV) is vanaf vandaag Koninklijk. Tijdens het online-evenement FYSICA 2021 overhandigde de commissaris van de Koning in Noord-Holland, Arthur van Dijk, symbolisch de oorkonde, die behoort bij het predicaat ‘Koninklijk’, aan de voorzitter van de NNV, Diederik Jekel.

De NNV, de vakvereniging voor fysici, is opgericht op 2 april 1921. De oprichting was destijds het initiatief van een illuster rijtje natuurkundigen, waaronder drie Nederlandse winnaars van de Nobelprijs voor Natuurkunde: Pieter Zeeman, Heike Kamerlingh Onnes en Hendrik Antoon Lorentz. Al vanaf het begin is de NNV een actieve en bloeiende vereniging.

Arthur van Dijk, commissaris van de Koning: ‘De toekenning van het predicaat Koninklijk is een erkenning van de vooraanstaandheid van de NNV en een prestigieuze bekroning op het werk van de 100-jarige vereniging.’

Diederik Jekel, voorzitter van de NNV: ’Het is heel eervol om dit predicaat te mogen ontvangen. De afgelopen eeuw zijn mijn voorgangers bezig geweest om natuurkunde in de breedste zin van het woord te stimuleren in Nederland. Dat heeft geweldige wetenschappelijke en technologische vooruitgang opgeleverd, en ook de komende 100 jaar zullen we dat blijven doen.’

De NNV behartigt de belangen van de natuurkunde en de natuurkundigen. Tot de ca. 4.000 leden behoren zowel studenten als fysici werkzaam in onderwijs, onderzoek, bedrijfsleven of bij de overheid.

Tot de kroonjuwelen van de vereniging behoren onder meer het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde, hét Nederlandstalige vakblad over natuurkunde, en het evenement FYSICA dat jaarlijks een breed natuurkundig publiek trekt en dat vrijwel ieder jaar een Nobelprijswinnaar tot de sprekers mag rekenen. Het hele jaar 2021 staat in het teken van het jubileum.

De Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV) heeft drie hbo-studenten technische natuurkunde de ‘NNV hbo Jong Talentprijs 2021’ toegekend. Dit jaar zijn Else Okkinga (Fontys), Maaike van Dam (Saxion) en Luc Wigbout (HHS) gekroond tot Jong Talent.

De NNV reikt jaarlijks een prijs uit voor zeer talentvolle hbo-studenten technische natuurkunde. Op 16 april werden de drie winnaars tijdens het online-evenement FYSICA 2021 in het zonnetje gezet; zij ontvingen ieder een geldbedrag van 500 euro en een oorkonde.

Nederland kent drie hbo-opleidingen technische natuurkunde: Fontys in Eindhoven, Haagse Hogeschool (HHS) in Delft en Saxion in Enschede, waar jaarlijks in totaal zo’n 300 jongeren starten met een studie technische natuurkunde. In september komt er een vierde opleiding in Amsterdam bij (HvA). Om het belang van deze opleidingen voor het natuurkundeveld te onderstrepen heeft de NNV de jaarlijkse ‘NNV hbo Jong Talentprijs’ in het leven geroepen. De opleidingen selecteren elk een student voor de prijs, het gaat hier om degene die een topstage heeft uitgevoerd.

Uit de stageonderwerpen van de studenten blijkt wel hoe breed inzetbaar hbo-ers technische natuurkunde zijn. Else deed haar stage aan de Universiteit Utrecht, waar ze meewerkte aan een update voor het ALICE-experiment op CERN. Ze was inventief en verbeterde de kalibratie van het prototype van de detector. Maaike werkte bij Demcon Kryoz aan de ontwikkeling van een microkoeler voor een elektronenmicroscoop. Ze onderzocht de trillingen van de koeler en de herkomst daarvan, haar analyse was fenomenaal. Lucs stage vond plaats in Genève bij CERN, net voor de uitbraak van Covid-19. De uitkomst van zijn werk bevat ontwerpparameters die het R&D-team gaat gebruiken bij de constructie van de nieuwe re-ionisatiekamer.

De resultaten van alle drie de studenten worden ingezet bij vervolgwerk. Het is mooi om te zien dat deze jongeren werk hebben afgeleverd dat de natuurkunde weer een stapje verder helpt. NNV-vicevoorzitter Christa Hooijer wenste de drie studenten een mooie natuurkundige carrière toe.

Als het proefschrift af is en al het werk degelijk is vastgelegd voor de naaste vakgenoten, blijft er een uitdaging over. Kun je het ook uitleggen aan een breed publiek? Zelfs als het heel geïnteresseerd is in natuurkunde en kritisch meeleest?
Die uitdaging is de jaarlijkse NTvN-prijsvraag. Maar liefst zes verse doctoren, uit heel verschillende vakgebieden, namen deze handschoen op. Hoewel elke bijdrage zijn kwaliteiten had, koos de jury unaniem drie winnaars. De prijsuitreiking is op vrijdag 16 april tijdens FYSICA 2021.
De belangrijkste criteria voor de jury waren:

• Begrijpen we wat het promotieonderzoek inhield en wat het toevoegde in het vakgebied?
• Waren we gegrepen? Kreeg de auteur ons op het puntje van de stoel?
• Werden we geholpen door het taalgebruik en de afbeeldingen?

Het laatste criterium is misschien wel het lastigst. Het is een hele kunst om vlot te schrijven en toch alle essentiële informatie mee te geven aan de lezer. Het kost moeite om je vakjargon los te laten en hetzelfde nog eens te zeggen in toegankelijk Nederlands. Afbeeldingen kunnen je lezer begeleiden bij de tekst, maar ook voor nieuwe raadsels plaatsen.

De derde prijs gaat naar Robbie Elbertse voor zijn artikel over spingolven in atomaire ketens. Hij neemt ons mee naar het kleinste fysische laboratorium ooit, waar individuele atomen worden opgelijnd en ingesteld voor een goed doordachte ‘practicumproef’ aan spingolven.

De tweede prijs is voor Melissa Rinaldin. Ze geeft meteen aan wat ze wil onderzoeken – de invloed van de geometrie op fasescheiding – en maakt duidelijk waarom dat van belang is in de natuur. De aanzienlijke inleiding die dit complexe onderwerp nu eenmaal nodig heeft wordt didactisch verzorgd en leidt niet af. Dan komt ze terug op het onderwerp. En we zijn verrast door de experimentele aanpak.

De hoofdprijs gaat dit jaar naar Julius Huijts, voor zijn artikel over tijdsopgeloste microscopie op de schaal van attoseconden. Het verhaal is goed doordacht. De illustraties zijn behulpzaam. De tekst is gemakkelijk leesbaar, soms zelfs losjes geschreven. Maar schijn bedriegt hier. De auteur weet voldoende details in de tekst te plaatsen voor de lezer die echt wil weten hoe het zit.

Alle artikelen zijn te lezen in het aprilnummer van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde.

De jury,
Claud Biemans, Aernout van Enter, Vincent Icke en Robert Jan van Wijk